Het klink mooi: scheppend hol. Maar wat is het?
We zien het vaak, maar het valt ons niet op.
Scheppend hol is de naam van een
hol profiel
dat op het eerste gezicht
half-
of
kwarthol
lijkt.
Maar als we goed kijken, zien we dat het geen kwart van een cirkel
is. Je kunt het scheppend hol het
best oneerbiedig omschrijven als een kwart slag met een te slappe passer: het pootje met het
potlood glijdt een beetje weg tijdens het trekken en daardoor wordt de straal van de
cirkel
steeds groter. Dat is niet erg, esthetisch bevredigt deze vorm wel.
Het scheppend hol is een profiel, dat ook wel 'scotia' genoemd wordt, maar deze term betekent ook
'
trochilus'.
De trochilus is een hol profiel van een basement, te vinden tussen twee torussen. Zijn deze even groot,
dan is de trochilus halfrond. Maar vaak is de onderste forser, bijvoorbeeld bij het
Attische basement.
De trochilus past zich daaraan aan en wordt scheppend hol.
Bij een waterlijst komt het scheppend holle profiel ook vaak voor.
Omdat het sterkst gekromde deel dan bovenaan zit, valt niet op dat de boog daar nog
net weer even naar beneden komt. Heel handig, zo vormt dit
profiel
een uitstekend
waterhol.
We zien het scheppend hol dan ook vaak aan
waterlijsten,
zoals die van
lekdorpels.
Tekst: Jean Penders (03-2008). Bronnen: zie literatuurlijst. Afbeelding: Jean Penders
